ŽRNOV – NESTALI GRAD
Tajna srušenog grada
Sve do aprila 1934. u okolini Beograda, na Avali, nalazili su se ostaci srednjevekovnog utvrđenja – grada Žrnova čija je istorija toliko važna da ga se ne bi postidele ni najveće svetske metropole. Tamo su pronađeni ostaci Keltske kulture i njihovog naselja, a istorijske činjenice govore da su Rimljani na istom mestu imali utvrđenje. Srbi su pod vođstvom Đurađa Brankovića podigli tvrđavu na mestu rimske vojne utvrde koju su u petnaestom veku osvojili Turci, čak je i proširili jer se nalazila na strateškom mestu odbrane grada Beograda. Pod njihovom upravom ostala je svega dve godine ( 1442-1444 ) kada je, prinuđeni Segedinskim mirom, vraćaju obnovljenoj srpskoj despotovini. Osmanlijska vojska ponovo je zauzima 1458. godine u novom bezuspešnom pokušaju osvajanja Beograda. Tvrđavu je činio gornji grad ( vojno utvrđenje ) i donji grad opasan odbrambenim šancem u kojem je živela obična raja. Strateški položaj Žrnova, istorijski posmatrajući, vekovima je bio od velike važnosti u svim ratovima kroz vekove postojanja.
Dobro očuvani bedemi Žrnova stajali su na Avali od završetka prvog svetskog rata odupirući se silama vremena sve do aprila 1934. dok kralj Aleksandar Prvi Karađorđević nije odlučio da ih sruši do temelja, raskopa i na njegovom mestu podigne spomenik Neznanom junaku. Zadatak izgradnje spomenika poverio je čuvenom vajaru Ivanu Meštroviću. Pitanje koje postavljaju istoričari glasi: Zašto je to uradio?
Odgovor bi se mogao potražiti kroz nekoliko pretpostavki:
Prva od njih govori o kralju kao pripadniku masonske lože čiji je član bio i Ivan Meštrović. Poznavaoci tzv. ''masonerije'' tvrde da je spomenik podignut na mestu bivšeg grada prepun masonskih simbola. U prilog pretpostavci govore činjenice da je na otvaranju velelepnog spomenika izvedeno nekoliko rituala masonskog društva i prisustvo viđenijih građana za koje se sumnjalo da pripadaju istoj. Takođe, pojedinci smatraju da je ovim činom kralj želeo da uništi deo srpske istorije u svojoj opsesivnoj opsednutošću jugoslovenstvom koje je simbolizovano Karijatidama – kamenim skulpturama žena u narodnim nošnjama šest banovina jugoslovenske kraljevine. Ostaće nepoznanica zašto je grad Žrnov zauvek nestao i šta se nalazilo pod njegovim bedemima. Važno je napomenuti još nekoliko interesantnih detalja: Meštrovićevo delo, iako prvobitno predstavljeno kao originalno, ustvari je kopija grobnice persijskog cara Kira što pojačava mističnost uzroka rušenja Žrnova i podizanja spomenika na mestu istog. Takođe, malo je znano da je kralj Aleksandar Prvi Karađorđević bio sujeveran. Uloživši novac u izgradnju Narodne skupštine, prekinuo je radove samo zbog toga što mu je gatara prorekla skoru smrt. Nekoliko meseci kasnije poginuo je u atentatu izvršenom na njega u francuskom Marselju.
Zgrada Narodne skupštine završena je nakon njegovog ubistva.
Razlozi rušenja i tajne koje je krio ovaj grad zauvek su sklonjene.
Foto: Wikipedia
Tekst: A. Ristić
